Mi ĵus legis libron el la 90-aj jaroj..., Sub la ombro de Chopin, de José María Gironella. Bona libro, se vi pardonas du-tri erarojn pri la pecoj luditaj de tiu juna pianisto, Jacques Lamballe. Li metis la libron sur la tablon, kaj kiel ĉiam, kiam li ĵus legis libron, li kliniĝis malantaŭen en la flugilseĝon kaj komencis mediti pri tio, kion li legis.
Jes, ĝi estis bona rakonto, li diris al si, ne tiel pretendema kiel lia tetralogio pri la Hispana Enlanda Milito, sed sufiĉe distra, kun iom da sekso ĉi tie kaj tie, sed pritraktata tre delikate, kaj granda profundeco en homaj rilatoj.
Kaj subite li rimarkis, ke io misas. Kiel Jacques, la protagonisto de la libro, Celedonio ŝatis silenton. Nur tie estis tro multe. Ĉar de pli ol dek jaroj li vivis akompanata de tinito.
Aŭ tinito, kiel oni ankaŭ nomis ilin. Kie vi estis? Laŭ via orelkuracisto, se ili ne estas forigitaj en la unua jaro, ili ne plu estas forigitaj. Kvankam oni neniam scias, novaj medikamentoj kaj traktadoj aperas ĉiutage... Sed tio estis aferoj, kiujn oni rakontas al pacientoj ĉar ili volas aŭdi ilin. Oni diras ankaŭ al tiuj, kiuj havas kanceron, aidoson aŭ HPV. Eblas, ke jes, ke iam ĉi tiuj malsanoj resaniĝos. Sed tinito estas ridinda malsano, se ĝi estas, kiu ne kaŭzas morton, doloron, aŭ malhelpas vin vivi normalan, kiel la filo de iu najbaro. Estas malgranda ĝeno. Oni diras, ke Schumann suferis pro tio, kaj ke li estis malespera, li eĉ saltis en la riveron por memmortigi kaj tiel ĉesi aŭdi ĝin. Sed, nu, Schumann iom zumis, kaj ĝi efektive finiĝis malbone, mortante baldaŭ post tio. Li estis enfermita en mensa malsanulejo, kaj krom identigi la tonon de lia tinito —tiu sur skalo 3, li diris—, li postulis ion, kion neniu povis doni al li tiam —aŭ nun, ŝajnas—: ke la tinito. estu silentigita.
Celedonio ne estis malespera, male al la granda genio de muziko. Plie: sciante, ke ne temas pri orelproblemo, ke liaj timpanoj estas bone, kaj ke ili ne suferos, ĉar la malbenita tinito fariĝis pli laŭta kaj impertinenta, li donis al si la lukson analizi ilin. Ĉar ĝi ne estis nur unu. Li identigis du kontinuajn bipojn de malsama muzika tonalto. Jo, duparta tinito, li pensis. Sed ilin akompanis tria bipo, kiu, male al tiuj du, estis pulsanta. Prenante lian pulson kaj atente aŭskultante, li trovis, ke ĝi kongruas kun lia korbato. Bone, li diris al si, nun mi eĉ aŭdas mian koron! La malbona afero estus do, ke li ne aŭdis ĝin... Kaj tio estis la malbona afero.
Ke leginte Gironella kaj kuŝiĝinte sur sia ŝatata seĝo por mediti la libron sola hejme, ĉar lia edzino eliris, li ne plu aŭdis iun el la tri tonoj, kiuj akompanis lin en la lastaj dek jaroj. Li provis malfermi la okulojn, sed li ne povis. Mi volas diri, jes, li havis la volon malfermi ilin, kaj li ja malfermis ilin, aŭ tiel li pensis, ĉar li neniam regis la mekanikon de sia korpo. Sed li rigardis siajn manojn, kaj nenion vidis: ĉio estis malluma. La mallumo estis absoluta. Estis nenio tie, estis neniu, nenio estis aŭdata, nenio estis vidita. Ĝi provis moviĝi, kaj mi dirus, ke ĝi moviĝas, sed mi ne sciis kien, nek kiom rapide. Li komprenis, ke li nenie estas. Ĉu li estus atinginta nirvanon?
Ĉar li estis en meditada grupo, kiu kunvenis marde, ĉiu hejme, per komputila programo. Kaj la lastan fojon ili parolis pri nirvano. Tiu stato de absoluta feliĉo, en kiu nenio bezonas, en kiu oni havas ĉion, ĉar oni havas nenion, eĉ ne la bezonon havi ion. Li havas nur unu mem, kaj eble nek.
Kaj la kurioza afero estas, ke Celedonio ne timis. Estus mortinta? Li ne pensis tiel, sed li ankaŭ ne rimarkis lian spiradon. Kaj la fama tunelo dirita de la preskaŭ mortinto, kiun oni vidas ĉe la fino de lia vivo? Ĉar li nenion vidis. Nur Jacques Lamballe, liaj gepatroj, liaj amatinoj, nu, aŭ pli-malpli fortaj amikoj, liaj muzikistoj, liaj amikoj, lia direktisto, la nefabla Pierre Marcel. Sed eĉ ili estis malforta memoro. Lia tuta vivo estis. Ĉu li mortis dum legado? Sed ne, li atingis la finon de la libro. Ĉu lia vivo estis finita antaŭ la fino de la libro?
Li memoris, ke li fermis ĝin kaj deponis ĝin sur la tablon en sia salono. Kaj kliniĝu al via plej ŝatata seĝo. Sed li nenion plu aŭdis. Mi nenion vidis. Mi ne volis pensi pri io ajn.
Kaj mi aŭdis nenion. Nek neniu el la tri tinitus, kiuj fidele akompanis lin dum la lasta daŭro de lia vivo. Ĉu li resaniĝis de ili, aŭ de vivo?
"Vi ja dormas," li aŭdis sian edzinon diri al li.
Li malfermis siajn okulojn, kaj jen ili estis. Lia edzino, kiu ĵus revenis hejmen, kaj ŝia tinito. La tri.
“Mi havis belan sonĝon, edzino. La plej bela el mia vivo.
«Ĉu jes ja? Kaj kion vi sonĝis?»
«Nu, mi sonĝis...»
Diable, la vero estas, ke mi nenion sonĝis. Tio estis la beleco de lia sonĝo: nenion sonĝinte. Sed konscii kiel li neniam estis en sia tuta vivo. Tio estis la beleco de lia sonĝo.
Io diris al li, ke kiam alvenos la momento de la vero, li alfrontos ĝin sen timo aŭ malsekureco. Ke la tinito restis ĉi tie.